Gezinscategorieën
De gegevens over werkloosheid hieronder worden weergegeven volgens geslacht en gezinscategorie.
Deze laatste wordt bepaald door het al dan niet vormen van een feitelijk gezin met andere personen en/of het al dan niet financieel verantwoordelijk zijn voor andere personen.
Er worden drie gezinscategorieën onderscheiden:
- alleenstaande;
- samenwonende (zonder gezinslast);
- gezinshoofd.
De gezinssituatie is één van de factoren die het bedrag en de evolutie van de werkloosheidsuitkeringen bepaalt.
Verklaring
Een uitkeringsgerechtigde volledig werkloze die ingeschreven is als werkzoekende, is een persoon die:
- niet langer verbonden is door een arbeidsovereenkomst met een werkgever (heeft geen job meer);
- ingeschreven is als werkzoekende bij de bevoegde gewestelijke dienst;
- voldoet aan de toelaatbaarheidsvoorwaarden voor werkloosheidsuitkeringen zoals vastgelegd door de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA);
- werkloosheidsuitkeringen ontvangt via zijn of haar uitbetalingsinstelling.
Mannen zijn talrijker dan vrouwen onder de uitkeringsgerechtigde volledig werkloze werkzoekenden (57,2% in 2024).
Met uitzondering van een stijging in 2020 is het aantal personen in deze categorie sinds 2016 aan het dalen. Het ging van ongeveer 395.000 personen in 2016 naar minder dan 285.000 in 2024. Deze daling was iets sterker bij vrouwen (-31,1%) dan bij mannen (-25,3%).
De opsplitsing per gezinscategorie toont aan dat samenwonenden het grootste aandeel vertegenwoordigen onder de uitkeringsgerechtigde volledig werklozen inschreven als werkzoekenden, zowel bij vrouwen als bij mannen. Sinds 2023 zijn samenwonende mannen iets talrijker dan samenwonende vrouwen binnen deze groep van begunstigden. Vrouwen die gezinshoofd zijn en vrouwen die alleenstaand zijn, komen minder vaak voor dan hun mannelijke tegenhangers.
2 Uitkeringsgerechtigde volledig werkloze werkzoekenden toegelaten op basis van voltijdse arbeidsprestaties
Mannen zijn in de meerderheid onder de uitkeringsgerechtigde volledig werkloze werkzoekenden toegelaten op basis van voltijdse arbeidsprestaties (60,2% in 2024).
Met uitzondering van een stijging in 2020 is het aantal personen in deze categorie sinds 2016 aan het dalen; van ongeveer 315.000 personen in 2016 naar 230.000 in 2024. Deze daling was iets sterker bij vrouwen (-30%) dan bij mannen (-25,1%).
De verschillen tussen de drie gezinscategorieën zijn relatief klein bij de mannelijke werklozen in deze groep. Bij vrouwen daarentegen zijn samenwonenden duidelijk oververtegenwoordigd (48,2%).
3 Uitkeringsgerechtigde volledig werkloze werkzoekenden toegelaten op basis van vrijwillig deeltijdse arbeidsprestaties
Vrouwen zijn aanzienlijk talrijker dan mannen onder de uitkeringsgerechtigde volledig werkloze werkzoekenden toegelaten op basis van vrijwillig deeltijdse arbeidsprestaties. In 2024 vertegenwoordigden zij drie vierde (76,4%) van de bijna 18.000 begunstigden in deze categorie.
Samenwonende vrouwen zijn sterk oververtegenwoordigd onder de uitkeringsgerechtigde volledig werkloze werkzoekenden toegelaten op basis van vrijwillig deeltijdse arbeidsprestaties. In 2024 vertegenwoordigden zij alleen al 52,3% van alle personen in deze categorie.
Verklaring
Een uitkeringsgerechtigde volledig werkloze die niet ingeschreven is als werkzoekende, is een persoon die recht heeft op volledige werkloosheidsuitkeringen maar vrijgesteld is van de verplichting om zich in te schrijven als werkzoekende bij de bevoegde gewestelijke dienst en om actief werk te zoeken.
Deze status wordt doorgaans toegekend op basis van een vrijstelling die gekoppeld is aan duidelijk omschreven criteria, waarvan de meest voorkomende zijn:
- vrijstelling omwille van leeftijd (oudere werklozen),
- werkloosheid met bedrijfstoeslag (het vroegere brugpensioen),
- vrijstelling voor mantelzorgers,
- vrijstelling na een vrijwillige deeltijdse tewerkstelling.
Het aantal uitkeringsgerechtigde volledig werkloze niet-werkzoekenden, is de afgelopen jaren sterk gedaald. Hun aantal ging van meer dan 137.000 personen in 2016 naar minder dan 8.000 in 2024. Deze daling is voornamelijk te wijten aan de sterke afname van het aantal uitkeringsgerechtigde volledig werklozen met een bedrijfstoeslag (vroeger brugpensioen; zie punt 6).
Mannen vormen de meerderheid binnen deze categorie. In 2024 vertegenwoordigen zij 57,3% van de begunstigden.
Alle gezinscategorieën vertonen een zeer sterke daling. Samenwonende mannen en samenwonende vrouwen blijven de meest vertegenwoordigde gezinscategorieën onder de begunstigden.
5 Niet-werkzoekende uitkeringsgerechtigde volledig werklozen toegelaten op basis van vrijwillige deeltijdse arbeidsprestaties
Verklaring
Een uitkeringsgerechtigde volledig werkloze op basis van vrijwillige deeltijdse arbeidsprestaties die niet ingeschreven is als werkzoekende, is een persoon die deeltijds werkt maar toch werkloosheidsuitkeringen ontvangt vanwege zijn of haar status als vrijwillige deeltijdse werknemer.
Vrouwen zijn duidelijk oververtegenwoordigd onder de niet-werkzoekende uitkeringsgerechtigde volledig werklozen toegelaten op basis van vrijwillige deeltijdse arbeidsprestaties (83,8% in 2024). Hun aantal is sterk gedaald tussen 2016 en 2020 en is sindsdien vrij stabiel gebleven. In 2024 gaat het om ongeveer 2.500 personen.
Hoewel hun aantal sterk is gedaald tussen 2016 en 2020, blijven samenwonende vrouwen de belangrijkste gezinscategorie onder de niet-werkzoekende uitkeringsgerechtigde volledig werklozen toegelaten op basis van vrijwillige deeltijds arbeidsprestaties. In 2024 vertegenwoordigen zij alleen al 61,1% van alle begunstigden.
Verklaring
Werkloosheid met bedrijfstoeslag (vroeger brugpensioen) is een bijzonder systeem van werkloosheid waarbij een oudere werknemer die in de private sector wordt ontslagen, onder bepaalde voorwaarden recht heeft op werkloosheidsuitkeringen die niet zullen verminderen in de tijd. Daarnaast geeft het recht op een bedrijfstoeslag die wordt betaald door de voormalige werkgever of door een fonds voor bestaanszekerheid (bron).
Het aantal uitkeringsgerechtigde volledig werklozen dat niet ingeschreven is als werkzoekende en een bedrijfstoeslag ontvangt (vroeger brugpensioen), is de afgelopen jaren sterk gedaald. Tussen 2016 en 2024 daalde hun aantal van iets minder dan 90.000 personen tot minder dan 5.000.
Mannen vormen de grote meerderheid binnen deze categorie werklozen. In 2024 vertegenwoordigen zij 79,9% van de begunstigden.
Verklaring
Een deeltijdse werknemer met behoud van rechten wordt beschouwd als een ‘onvrijwillige deeltijdse werknemer’.
Als hij of zij bij de aanvang van de tewerkstelling voldoet aan alle toelaatbaarheids- en toekenningsvoorwaarden om recht te hebben op uitkeringen als voltijdse werknemer, kan hij of zij een aanvraag indienen om dit statuut te krijgen (bron).
De inkomensgarantie-uitkering is een uitkering die de RVA onder bepaalde voorwaarden toekent aan een werkloze die het werk deeltijds hervat. De bedoeling is om een inkomen te garanderen dat minstens gelijk is aan de werkloosheidsuitkering die de werkloze zou krijgen bij volledige werkloosheid en eventueel hoger kan zijn (bron).
Een deeltijdse werknemer met behoud van rechten en inkomensgarantie-uitkering is dus iemand die deeltijds werkt, bepaalde sociale rechten behoudt (recht op volledige werkloosheidsuitkeringen als hij of zij de deeltijdse job verliest) en een uitkering ontvangt om een minimuminkomen te waarborgen. Dit statuut maakt het mogelijk om werk te combineren met andere verantwoordelijkheden of verplichtingen, terwijl een zekere financiële stabiliteit verzekerd blijft.
Vrouwen zijn ruim in de meerderheid onder de deeltijdse werknemers met behoud van rechten en een inkomensgarantie-uitkering. In 2024 bedraagt hun aandeel 72,9%.
Het aantal personen in deze specifieke categorie van begunstigden van werkloosheidsuitkeringen is de afgelopen jaren sterk gedaald. Het ging van bijna 40.000 in 2016 naar 23.000 in 2024. Deze daling was sterker bij vrouwen (-45,1%) dan bij mannen (-33,1%).
Vrouwen die gezinshoofd zijn vormen de grootste gezinscategorie onder de deeltijdse werknemers die niet-werkzoekende zijn en die hun rechten behouden en een inkomensgarantie-uitkering krijgen. In 2024 vertegenwoordigen zij 42,9% van alle begunstigden in deze groep.