Bron en beperkingen van de gepresenteerde gegevens
De gegevens op deze pagina komen uit het Tijdsbudgetonderzoek dat Statbel in 1999, 2005 en 2013 heeft uitgevoerd. Een nieuwe editie is gepland voor de komende jaren.
De laatste editie van het onderzoek werd grondig gevolgd door een studie van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, gepubliceerd in 2016. Deze studie onderzoekt de gegevens van de drie enquêtes in detail volgens verschillende sociodemografische kenmerken (leeftijdsgroep, opleidingsniveau, beroepsstatus, economische situatie, gezinssituatie, leeftijd van het jongste kind). Daarnaast analyseert ze onder andere de tijdstippen waarop deze activiteiten plaatsvinden en bevat een focus op personen van 10 tot 17 jaar. Deze analyses leveren tal van verhelderende inzichten op.
Op deze pagina beperken we ons tot een beperkte selectie van gegevens. We nodigen u daarom uit om de studie te raadplegen voor een diepgaander begrip van de verschillen tussen vrouwen en mannen in tijdsbesteding.
Het Tijdsbudgetonderzoek
Het Tijdsbudgetonderzoek heeft tot doel een zo getrouw mogelijk beeld te geven van de dagelijkse activiteiten van personen. Het wordt uitgevoerd bij een willekeurige steekproef van de Belgische bevolking van 10 jaar en ouder, die wordt gevraagd in een dagboek al hun activiteiten en het tijdstip waarop ze plaatsvinden te noteren, evenals diverse aanvullende informatie (zoals de plaats van de activiteit en de persoon met wie de activiteit wordt uitgevoerd).
De gegevens van het onderzoek zijn beschikbaar volgens drie parameters: de duur per respondent, het participatiepercentage en de duur per deelnemer.
Op deze pagina concentreren we ons op de gegevens over de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder in termen van duur per respondent.
De duur per respondent is de gemiddelde tijd die aan een bepaalde activiteit wordt besteed tijdens een bepaalde periode, berekend voor alle personen die aan het onderzoek hebben deelgenomen (de respondenten), ongeacht of zij deze activiteit daadwerkelijk hebben uitgevoerd.
Bijvoorbeeld, slechts een klein deel van de Belgische bevolking moet tijd besteden aan de zorg voor kinderen en opvoeding. De aan zorg voor kinderen en opvoeding bestede tijd, uitgedrukt in verhouding tot het aantal vrouwen van 18 jaar en ouder dat aan het onderzoek heeft deelgenomen (30 minuten op een weekdag), is dus veel lager dan de gemiddelde tijd die moeders daadwerkelijk aan hun kinderen besteden.
Wat is het nut van de duur per respondent? Het geeft aan hoeveel tijd aan een bepaalde activiteit wordt besteed op maatschappelijk niveau. Zo kan men bijvoorbeeld zeggen dat vrouwen van 18 jaar en ouder in België gemiddeld 30 minuten per weekdag besteden aan de zorg voor kinderen en opvoeding. De duur per respondent moet ook worden geïnterpreteerd als de gemiddelde tijd die gedurende het leven aan een bepaalde activiteit wordt besteed. Zo besteedt een vrouw van 18 jaar en ouder gemiddeld gedurende haar hele leven 30 minuten per weekdag aan de zorg voor kinderen en opvoeding.
1 Tijd besteed aan de 10 belangrijkste activiteitscategorieën door Belgische vrouwen en mannen van 18 jaar en ouder, volgens de periode (duur per respondent)
De gegevens over tijdsbesteding (duur per respondent) tonen de aanhoudende verdeling van klassieke rollen tussen 'vrouw aan huis' en 'man als kostwinner': vrouwen besteden meer tijd aan huishoudelijke taken en aan de zorg en opvoeding van kinderen, terwijl mannen meer tijd aan betaald werk besteden en over meer vrije tijd beschikken.
Meer concreet specificeren we hieronder de tussen vrouwen en mannen, afhankelijk van het moment in de week. Andere niet genoemde verschillen zijn . Raadpleeg de studie Gender en tijdsbesteding van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (2016) voor meer details hierover.
Op een gemiddelde weekdag besteden vrouwen significant meer tijd dan mannen aan de volgende activiteiten:
- Huishoudelijk werk: 1 uur en 20 minuten extra
- Kinderzorg en -opvoeding: 15 minuten extra
- Persoonlijke verzorging, eten en drinken: 15 minuten extra
- Slapen en rusten: 20 minuten extra
Daarentegen besteden mannen significant meer tijd dan vrouwen aan de volgende activiteiten:
- Betaald werk: 1 uur en 23 minuten extra
- Vrije tijd: 44 minuten extra
- Verplaatsingen: 7 minuten extra
- Overige: 2 minuten extra
Op een gemiddelde zaterdag besteden vrouwen significant meer tijd dan mannen aan de volgende activiteiten:
- Huishoudelijk werk: 56 minuten extra
- Kinderzorg en -opvoeding: 7 minuten extra
- Persoonlijke verzorging, eten en drinken: 14 minuten extra
Daarentegen besteden mannen significant meer tijd dan vrouwen aan de volgende activiteiten:
- Vrije tijd: 1 uur en 8 minuten extra
Op een gemiddelde zondag besteden vrouwen significant meer tijd dan mannen aan de volgende activiteiten:
- Huishoudelijk werk: 59 minuten extra
- Kinderzorg en -opvoeding: 11 minuten extra
- Persoonlijke verzorging, eten en drinken: 14 minuten extra
Daarentegen besteden mannen significant meer tijd dan vrouwen aan de volgende activiteiten:
- Betaald werk: 9 minuten extra
- Vrije tijd: 1 uur en 11 minuten extra
- Verplaatsingen: 8 minuten extra
2 Evolutie van de tijd besteed aan de 10 belangrijkste activiteitscategorieën door Belgische vrouwen en mannen van 18 jaar en ouder, volgens de periode (duur per respondent)
Er is weinig verandering te zien in de algemene tijdsbesteding van vrouwen en mannen tussen de onderzoeken van 1999, 2005 en 2013, wat de aanhoudende aanwezigheid van genderstereotypen weerspiegelt. Mannen besteden meer tijd aan betaald werk; vrouwen besteden meer tijd aan huishoudelijk werk en kinderen.
Enkele verduidelijkingen:
- De waargenomen verandering met betrekking tot huishoudelijk werk is vooral te wijten aan de afname van de tijd die vrouwen eraan besteden, en niet aan een toename van de tijd die mannen eraan besteden. Zelfs in het weekend, wanneer weinig mensen betaald werk verrichten, blijven vrouwen een groter deel van hun tijd aan huishouden en kinderen besteden dan mannen.
- Opvallend is dat vaders meer tijd besteden dan voorheen aan de zorg en opvoeding van kinderen. Dezelfde trend is echter ook, en sterker, bij vrouwen waar te nemen.
- De kloof in vrije tijd tussen vrouwen en mannen is groter geworden: de vrije tijd is bij mannen toegenomen en bij vrouwen stabiel gebleven.
Voor meer informatie over statistisch significante verschillen of verschillen die niet werden waargenomen in de verschillende edities van het onderzoek, raadpleeg de studie Gender en tijdsbesteding van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (2016).