Definities
De gegevens die op deze pagina worden gepresenteerd, hebben betrekking op belastingaangiften. Ze steunen op drie kernbegrippen.
- Type aangifte
Elke natuurlijke persoon die in België woont, valt onder de Personenbelasting (PB). Personen met belastbare inkomsten moeten een belastingaangifte indienen. Deze kan zijn:
- Individueel, dat wil zeggen ingevuld door één persoon. De gegevens worden dan uitgesplitst naar geslacht.
Gezamenlijk, dat wil zeggen ingevuld door twee personen die gehuwd zijn of wettelijk samenwonen (met uitzondering van het jaar van het huwelijk of de registratie van de wettelijke samenwoning, evenals het jaar van de echtscheiding of het einde van de samenwoning. In het jaar van overlijden kan de langstlevende kiezen tussen een individuele of gezamenlijke aangifte; bij gebrek aan keuze geldt een afzonderlijke aanslag). Bij een gezamenlijke aangifte wordt de PB afzonderlijk berekend voor elke partner op basis van zijn of haar eigen inkomsten (behalve voor bepaalde mechanismen zoals het huwelijksquotiënt), maar het verschuldigde bedrag wordt vervolgens geglobaliseerd op het niveau van het huishouden. De gegevens uit gezamenlijke aangiften worden niet uitgesplitst naar geslacht en verbergen dus de inkomensverschillen binnen koppels.
- Totaal netto belastbaar inkomen
De PB wordt berekend op het totaal netto belastbaar inkomen, dat overeenkomt met de som van de verschillende categorieën van netto-inkomsten (beroepsinkomsten, onroerende inkomsten, roerende inkomsten en diverse inkomsten), na aftrek van de aftrekbare uitgaven en de belastingvrije som.
- Deciel
De decielen van het totaal netto belastbaar inkomen verdelen alle aangiften in tien groepen van gelijke grootte, van deciel 1 (laagste inkomens) tot deciel 10 (hoogste inkomens). Om deze te bepalen worden de aangiften gerangschikt in oplopende volgorde van inkomen en vervolgens verdeeld in tien schijven die elk 10% van de aangiften bevatten.
Wat betreft het aantal aangiften per type, zien we de volgende trends:
- De individuele aangiften met beroepsinkomen zijn het talrijkst en blijven toenemen. Ze zijn zeer talrijk in de eerste decielen, maar nemen daarna over het algemeen af naarmate de decielen stijgen. We zien de volgende verdeling naar geslacht:
- De aangiften van vrouwen zijn talrijker dan die van mannen in de eerste vijf decielen (die betrekking hebben op de laagste inkomens). De grootste verschillen worden vastgesteld in deciel 3 (61% aangiften van vrouwen) en deciel 4 (60,4% aangiften van vrouwen).
- Er zijn meer aangiften van mannen in de laatste vijf decielen (die betrekking hebben op de hoogste inkomens). Het grootste verschil is te zien in deciel 10 (64% aangiften van mannen).
- Het aantal aangiften met twee beroepsinkomens neemt toe. Het aantal stijgt naarmate de decielen hoger worden. Vanaf deciel 8 is dit het meest voorkomende type aangifte.
- Het aantal gezamenlijke aangiften met één beroepsinkomen neemt in de loop der jaren af. Ze zijn vooral geconcentreerd in de middelste decielen (5 en 6).
- Er zijn zeer weinig individuele aangiften zonder beroepsinkomen en deze hebben voornamelijk betrekking op de decielen 1 en 2 (laagste inkomens). Er is een verschil in ontwikkeling tussen mannen en vrouwen:
- Het aantal aangiften van vrouwen is de afgelopen jaren gedaald.
- Het aantal aangiften van mannen is licht gestegen.
- Er zijn zeer weinig gezamenlijke aangiften zonder beroepsinkomen en hun aantal neemt af. Ze hebben voornamelijk betrekking op de eerste decielen (laagste inkomens).
De gegevens die hieronder worden gepresenteerd, hebben betrekking op het totaal netto belastbaar inkomen voor alle aangiften, uitgesplitst naar type aangifte en deciel.
Ter herinnering: voor eenzelfde jaar telt elk deciel hetzelfde aantal aangiften, maar deze variëren naargelang hun type, zoals blijkt uit de vorige grafiek.
De volgende punten vallen op:
- Het totaal netto belastbaar inkomen vertoont zeer grote verschillen tussen de decielen. Zo is in 2022 het totaal netto belastbaar inkomen voor alle aangiften in deciel 10 bijna 70 keer hoger dan dat van deciel 1. Het inkomen van deciel 10 is ook bijna dubbel zo hoog als dat van deciel 9.
- Het totaal netto belastbaar inkomen in de individuele aangiften van vrouwen met beroepsinkomsten is hoger dan dat in de individuele aangiften van mannen met beroepsinkomsten in de decielen 1 tot 5 (en in het bijzonder in deciel 3 en 4) en lager in de decielen 6 tot 10 (en vooral in deciel 10), wat overeenkomt met hun over- en ondervertegenwoordiging in deze decielen zoals vastgesteld in het vorige punt. Het volgende punt toont de evolutie van het verschil tussen het gemiddelde inkomen per aangifte van vrouwen en mannen.
3 Gemiddeld totaal netto belastbaar inkomen van personen die een individuele belastingaangifte hebben ingediend
Toelichting
De onderstaande gegevens hebben uitsluitend betrekking op individuele belastingaangiften (met en zonder beroepsinkomsten). Ze hebben dus alleen betrekking op een deel van de bevolking.
Bovendien is het inkomensverschil tussen mannen en vrouwen die een individuele belastingaangifte indienen waarschijnlijk kleiner dan bij personen die een gezamenlijke aangifte indienen. Deze hypothese is gebaseerd op het verslag over de loonkloof tussen vrouwen en mannen in België, waarin wordt aangegeven dat deze kloof:
- groter is bij koppels dan bij alleenstaanden;
- groter is bij gehuwde personen dan bij niet-gehuwde personen;
- groter is bij personen met kinderen dan bij personen zonder kinderen.
Binnen de individuele belastingaangiften (met en zonder beroepsinkomsten) ligt het gemiddeld totaal netto belastbaar inkomen (berekend door het totale netto belastbare inkomen te delen door het aantal aangiften) van mannen hoger dan dat van vrouwen. In 2022 bedraagt het 26.525,8 euro tegenover 23.518 euro bij vrouwen, wat neerkomt op een verschil van 10,4%.
Tussen 2005 en 2022 is het gemiddeld totaal netto belastbaar inkomen van vrouwen sterker gestegen (+59%) dan dat van mannen (+46%). Daardoor is het verschil tussen vrouwen en mannen kleiner geworden.
Aangezien het om een gemiddeld inkomen gaat, moet worden benadrukt dat deze cijfers beïnvloed worden door extreme waarden (en in het bijzonder door de inkomens van het 10e deciel).